Wikidata:MOOC/Course outline/Définition donnée ouverte/nl

From Wikidata
Jump to navigation Jump to search
This page is a translated version of the page Wikidata:MOOC/Course outline/Définition donnée ouverte and the translation is 100% complete.
Other languages:

Duur: 20 minuten over Open Data

  • 5 minuten video met uitleg over Open Data (Poslovitch)
  • 5 minuten aan de hand van de tekst + beeld: Open Data, rechten, gebruik licentie
  • 10 minuten voorbeelden van goede gebruik van Open Data + voorbeelden van copyright/intellectuele eigendom gegevens en gevoelige gegevens die moeten gesloten moeten blijven.

Vereisten

Om te weten wat data is, een dataset en een database. Zo niet, dan nodigen we u uit om de cursus "Inleiding tot databases" te volgen.

Duur

Ongeveer 20 minuten.

Na deze cursus weet u

  • Definieer wat Open Data en een open database zijn.
  • In welke gevallen het legitiem is om gegevens te openen en in welke gevallen dat gevaarlijk is.
  • Het belang van open databases, met name in de GLAM sector (bibliotheken en musea) vaststellen

Open Data?

Deze Open Data zijn in de computer opgeslagen gegevens, waarvan de toegang en het gebruik vrij worden gelaten aan gebruikers. Iedereen kan:

  • het raadplegen,
  • het gebruiken (bijvoorbeeld door het tonen op een website),
  • het aanvullen,
  • en delen.

Om open te zijn, moeten deze gegevens niet alleen voor iedereen doorzoekbaar zijn (dit wordt open access genoemd), maar ook deelbaar zijn. Volgens hun officiële definitie die in 2005 door de Open Knowledge Foundation is gegeven, moeten deze gegevens beschikbaar en toegankelijk zijn (bijvoorbeeld door ze van internet te downloaden), aanpasbaar en herbruikbaar zijn (ook in een mix met andere gegevens) en universele deelname mogelijk maken.

Er zijn veel logo's om webpagina's met Open Data te identificeren, die meestal aan de onderkant van de startpagina van de open database worden getoond. Misschien heeft u dit al eerder gezien:

Of een ander logo van hetzelfde type:

Waar komt Open Data vandaan?

Er zijn veel bronnen van Open Data, maar over het algemeen is de oorsprong van Open Data openbaar. Deze gegevens kunnen bijvoorbeeld afkomstig zijn van:

Open Data stelt iedereen dus in staat om toegang te krijgen tot zijn literair, iconografisch of geografisch erfgoed, met als enige voorwaarde toegang tot het internet. Er zijn nu open dataplatforms in veel landen:

enz.

De beschikbare datasets kunnen vele vormen aannemen. Over het algemeen zijn dit gegevens gerangschikt in een tabel, zoals we hier kunnen zien met deze dataset van auteurs van de Franse Nationale Bibliotheek (BnF):

Dataset geclassificeerd in een tabel, met kruisverwijzingen naar informatie over auteurs, beschikbaar in de BnF.

Het kunnen ook grafieken zijn, of gegevens gemodelleerd op een kaart, zoals hier:

Aantal bestanden geüpload naar Wikimedia Commons, in miljoenen per jaar.

Deze kaart is afkomstig van Wikimedia Commons, een van de projecten die worden ondersteund door de Wikimedia Foundation. Zoals u zou verwachten, kan men bij sommige projecten van de Wikimedia Foundation Open Data opslaan en delen, en vervolgens modellen maken om die data te visualiseren, zoals hier is gedaan. In de rest van deze MOOC zullen we in detail zien wat datavisualisatie is.

Waar wordt Open Data voor gebruikt?

Open data wordt potentieel voor zoveel dingen gebruikt dat het maken van een lijst ons oneindig veel tijd zou kosten! Het wordt gebruikt door overheden, bedrijven (bijv. bezorgbedrijven) en overheidsdiensten; De toegang tot deze gegevens maakt het onder meer mogelijk om de subsidies te raadplegen die door een bepaalde overheid aan verschillende verenigingen worden toegekend. Het openstellen van gegevens is in dit opzicht zowel een filosofie van toegang tot informatie, een beweging voor de verdediging van vrijheden als een openbaar beleid.

We hebben twee toepassingen:

  • gegevens over cultureel erfgoed
  • gegevens over het onroerend erfgoed.

Een voorbeeld: de ksour van de Maghreb

Om een voorbeeld te geven van het gebruik van deze open data: in de Maghreb is een telling van ksóur (traditionele versterkte woningen) aan de gang, om de toestand van deze woningen schriftelijk en via foto's die in open access zijn geplaatst, te geolokaliseren en te documenteren. U kunt deze Open Data raadplegen via deze link:

Als de gegevens die over deze ksour worden verzameld, worden afgesloten, is het voor het grote publiek niet mogelijk toegang tot de documentatie van de status van deze ksour te krijgen, en beperkt het de mogelijkheid voor de bewoners om de status van de herstelling van hun erfgoed te weten.

En voor u?

Op een meer persoonlijk niveau, of het nu voor uw studie is, voor uw werk of uit nieuwsgierigheid, kan het zijn dat u Open Data in verschillende contexten moet raadplegen. Heeft u een lijst nodig van alle boeken geschreven door de Franse schrijver Jules Verne, een lijst van alle films geregisseerd door de Guinese filmmaker Cheik Doukouré, of een lijst van alle prijzen die de beeldhouwster en schilder Betty Goodwin uit Quebec heeft ontvangen? U kunt naar een database kijken of een database opvragen en al deze informatie krijgen.

Voordat we in miljarden gegevens duiken, is er nog een cruciale vraag die moet worden beantwoord: heeft u de mogelijkheid en de autorisatie? Hebt u toegang tot deze gegevens, kunt u uw query schrijven en de resultaten interpreteren? Dit recht wordt gewaarborgd door Open Data, waarmee u informatie met elkaar kunt combineren om nieuwe kennis en inzichten af te leiden.

Open data, gesloten data

Het omgekeerde van open data is gesloten data. In het verlengde daarvan verwijst het begrip gevoelige gegevens, of persoonsgegevens, naar gegevens die absoluut gesloten moeten blijven om de vertrouwelijkheid en veiligheid van de betrokken personen, organisaties en bedrijven te garanderen. Gesloten gegevens zijn gegevens waartoe de toegang beperkt is (bijvoorbeeld door rechten die beperkt zijn tot een paar personen, of tot leden van een bedrijf of organisatie).

=> Voeg een visueel voorbeeld toe van beperkte gegevenstoegang (bijv. een medische site?)

In de praktijk is het niet altijd een "goed idee" om iedereen toegang te geven tot gegevens, en is het verbergen van informatie voor het grote publiek, en dus het hebben van gesloten gegevens, niet altijd een "slecht idee". Het hangt allemaal af van het type gegevens dat wordt overwogen, de context en het beoogde gebruik van deze gegevens.

Sommige gegevens hebben er baat bij om te worden opengesteld, omdat ze deel uitmaken van de commons (literaire werken, kunstwerken, geografische gegevens, gegevens over populaties van wilde dieren, gegevens over vervuilingspercentages, enz.), terwijl zogenaamde "gevoelige" gegevens, die mensen identificeren (medische diagnoses, politieke en religieuze gevoeligheden, seksuele geaardheid, enz.) kunnen worden misbruikt voor kwaadwillige doeleinden tegen individuen.

Naast de aard van de gegevens is er nog een ander element dat een rol speelt bij de beoordeling of die gegevens open of gesloten moeten zijn. Het gaat om de context. Financiële gegevens kunnen worden geopend of gesloten, afhankelijk van de organisatie die ze verzamelt. Als een grote particuliere onderneming haar financiële gegevens zou openstellen, zouden haar concurrenten hiervan profiteren om haar te verzwakken en zich haar marktaandeel toe te eigenen. Omgekeerd moeten de financiële gegevens van democratische regeringen openbaar zijn, zodat de bevolking van een land op de hoogte is van de uitgaven en inningen van een gekozen regering. Het is onder meer met dit in gedachten dat het openstellen van gegevens deel uitmaakt van de verdediging van vrijheden en het overheidsbeleid.

Video

Totaal: 5 minuten. Florian 'Poslo' Cuny

Legenda teksten
Sequentie Inhoud Effecten Audio Tijd
... De camera op uw gezicht, uw dynamiek Ondertiteling Fr. ? ?
? Video Schermafbeelding Ondertiteling Fr. (te spreken van...) tijd nog te bepalen

Rechten en gebruiksvrijheid

Om te controleren of gegevens open of gesloten zijn, moet u hun licentie raadplegen.

Als deze licentie specificeert dat het gebruik van de gegevens gratis is en dat gebruikers deze gegevens mogen transformeren, combineren en opnieuw delen, zelfs voor commerciële doeleinden, dan is het Open Data. De open licentie garandeert hun vrije toegang en hergebruik door iedereen, zonder technische, juridische of financiële beperkingen.

De toegang tot gegevens is bedoeld om enerzijds de burgers in staat te stellen deze te raadplegen en anderzijds om hen in staat te stellen deze gegevens te gebruiken. Dit houdt in dat het recht op inzage gepaard gaat met een recht op hergebruik van de gegevens. Deze rechten op toegang en hergebruik maken deel uit van het denken dat openbare informatie beschouwt als een gemeenschappelijk goed, waarvan de verspreiding in het algemeen belang is.

Er zijn veel Open Data licenties. Hier zijn enkele van:

De inhoud van bijvoorbeeld data.bnf.fr is beschikbaar onder deze licentie.

Wikidata: een voorbeeld van een open database

Wikidata is een voorbeeld van een open database. Het enige wat u nodig heeft is toegang tot het internet om pagina's met gestructureerde gegevens in Wikidata te lezen. Door op de link te klikken: Special:Random, krijgt u toegang tot duizenden pagina's met gestructureerde gegevens. Deze link opent een willekeurige Wikidata-gegevenspagina. U kunt de openheid van Wikidata-gegevens controleren door nieuwe tabbladen te openen via deze link: als u deze gegevenspagina's nog steeds kunt openen en lezen, zelfs zonder een account op Wikidata te hebben aangemaakt, is dat onder andere omdat ze open zijn.

Als u bijzonder geïnteresseerd bent in een thema, aarzel dan niet om met de engine te zoeken.

Voor deze kleine oefening, raden we u aan om te zoeken naar:

  • de gegevenspagina van uw favoriete film
  • de gegevenspagina van uw favoriete stad of gemeente
  • de gegevenspagina van uw favoriete diersoort

Open databases, gesloten databases: data delen

Zoals u weet, is het mogelijk om gegevens van de ene database naar de andere over te brengen. Het is de licentie die bepaalt of het mogelijk is om dit te doen. De overdracht van gegevens van een gesloten database (gesloten licentie) naar een open database (open licentie) is niet mogelijk:


... Aan de andere kant is de overdracht van gegevens van een open database (open licentie) naar een gesloten database (gesloten licentie) mogelijk, maar het is een proces dat kan worden omschreven als... "vampier", voor zover de databank zich onder een gesloten licentie gratis gegevens uit andere databanken toe-eigent zonder in ruil daarvoor zijn eigen gegevens te delen, en zich daarom inhoud toe-eigent die betrekking heeft op de commons zonder zelf bij te dragen aan deze gemeenschappelijke gegevens:


Om het delen van gegevens tussen twee databases mogelijk te maken, is het niet voldoende dat de gegevens uit deze twee databases open zijn. Deze twee databases moeten ook op een consistente en foutloze manier met elkaar kunnen communiceren, zoals we al hebben gezien. De beste manier om dit te doen is door een kolom te gebruiken met een unieke identificatie (bijvoorbeeld een ISBN-nummer) die gemeenschappelijk is voor beide datasets.

Samenvatting van de woordenschat

  • Open Data : Gegevens die elektronisch zijn opgeslagen en waarvan de toegang en het gebruik vrij blijven;
  • Gesloten gegevens of persoonsgegevens: Elektronisch opgeslagen gegevens waarvan de toegang en het gebruik beperkt zijn tot een kleine groep gebruikers;
  • Open Licentie: een licentie voor het gebruik van gegevens die eenieder machtigt om deze gegevens te raadplegen, te transformeren, te combineren en opnieuw te delen, zelfs voor commerciële doeleinden;
  • Gesloten licentie: een licentie voor het gebruik van data die het transformeren, combineren en opnieuw delen van data verbiedt.

Samenvatting van de cursus

We zagenː

  • die gegevens zouden open zijn als ze door iedereen kunnen worden geraadpleegd, maar ook deelbaar, aanpasbaar en samen te voegen
  • Open Data over het algemeen afkomstig is van overheidsinstanties en een breed scala aan thema's kunnen bestrijken, van cultuur tot milieu tot geografie.
  • overwegende dat het sluiten van de toegang tot gegevens bedoeld is om personen te beschermen tegen potentieel gevaarlijk gebruik van die gegevens
  • dat het open of gesloten karakter van de gegevens wordt bepaald door de gebruiksvergunning
  • dat het mogelijk is om gegevens te delen tussen twee open databases, en dat een gesloten database zijn gegevens niet deelt
  • dat Wikidata een voorbeeld is van een open database

Evaluatie

  • 2 tot 3 minuten quizzen, met een onbeperkt aantal toegestane pogingen.
Retrieved from "https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Wikidata:MOOC/Course_outline/Définition_donnée_ouverte/nl&oldid=2164941529"